การวิเคราะห์เซลล์ไซต์ (Cell Site Analysis) เป็นเทคนิคที่ใช้ในการระบุตำแหน่งโดยประมาณของโทรศัพท์มือถือ ณ เวลาที่มีการโทรออกหรือรับสาย หรือในกรณีของการสืบสวนสด ก็สามารถใช้เพื่อระบุตำแหน่งปัจจุบันของโทรศัพท์ได้ การวิเคราะห์นี้อาศัยข้อมูลจากบันทึกการโทร (Call Detail Records – CDR) ที่ได้จากผู้ให้บริการเครือข่าย และผลการสำรวจคลื่นวิทยุ (Radio Frequency – RF) ในพื้นที่

บทความนี้เขียนมาหลังจากได้ศึกษาหนังสือ Cell Site Analysis ตอนแรกก็ชั่งใจว่าจะเขียนเผยแพร่ ดี ไม่ดี กลัวถูกน้อง ๆ ด่าว่า แต่มาคิดอีกทีตอนนี้ความรู้มันทันกันหมด คงเหลือแต่นักสืบที่ยังไม่ทัน เลยต้องตัดสินใจเขียน คิดว่าน่าจะเกิดประโยชน์มากกว่าโทษ 💯✌️

1. แนวคิดหลักของการวิเคราะห์เซลล์ไซต์
2. การใช้งานและการจำกัดของการวิเคราะห์เซลล์ไซต์
3. ประเภทของการสำรวจ RF
4. การวิเคราะห์เซลล์ไซต์ในรูปแบบรายงาน
5. ข้อควรระวังในการวิเคราะห์เซลล์ไซต์
6. สรุปการวิเคราะห์ตำแหน่งโทรศัพท์มือถือ
7. ประเภทของการสำรวจคลื่นวิทยุ (Forensic Radio Survey Types)
8. เทคนิคเพิ่มเติมในการสำรวจ (Additional Survey Techniques)
9. โหมดการสำรวจ (Survey Modes)
10. การเตรียมการสำรวจ (Survey Preparation)
11. การตรวจสอบและยืนยันผลการสำรวจ (Survey Results: Checking and Confirmation)
12. การบันทึกและจัดเก็บข้อมูล (Storage of Survey Data)
13. อุปกรณ์สำรวจ (Survey Equipment) 
14. ข้อควรพิจารณาเพิ่มเติม
15. สรุปการสำรวจสัญญาณมือถือ

แนวคิดหลักของการวิเคราะห์เซลล์ไซต์

• ข้อมูลจาก CDR 
  บันทึกการโทรจะให้ข้อมูลเกี่ยวกับเซลล์ไซต์ที่โทรศัพท์มือถือใช้ในการเชื่อมต่อเครือข่าย รวมถึงชื่อตำแหน่งและทิศทาง (azimuth) ของเสาอากาศ
• การระบุตำแหน่ง
  เมื่อทราบตำแหน่งและทิศทางของเซลล์ไซต์ที่ใช้ สามารถกำหนดขอบเขตของพื้นที่ที่โทรศัพท์อาจอยู่ได้
• การตรวจสอบข้ออ้าง 
  การวิเคราะห์เซลล์ไซต์มักถูกนำมาใช้เพื่อตรวจสอบข้ออ้างของบุคคลต้องสงสัย เช่น หากบุคคลนั้นอ้างว่าอยู่ในสถานที่หนึ่ง แต่ข้อมูลการโทรแสดงว่าโทรศัพท์ใช้เซลล์ไซต์ในอีกที่หนึ่ง ก็อาจแสดงว่าข้ออ้างนั้นไม่เป็นความจริง

การใช้งานและการจำกัดของการวิเคราะห์เซลล์ไซต์

• การสนับสนุนหลักฐานอื่น
  การวิเคราะห์เซลล์ไซต์มักใช้เพื่อสนับสนุนหลักฐานอื่น ๆ มากกว่าที่จะใช้เป็นหลักฐานเดียวในการเชื่อมโยงผู้ต้องสงสัยกับสถานที่เกิดเหตุ
• ข้อจำกัดด้านความแม่นยำ
  การวิเคราะห์เซลล์ไซต์ไม่สามารถระบุตำแหน่งที่แน่นอนของโทรศัพท์ได้ แต่จะให้เพียงขอบเขตพื้นที่ที่โทรศัพท์อาจอยู่ นอกจากนี้ การใช้เซลล์ไซต์ที่ให้บริการในพื้นที่หนึ่ง ไม่ได้หมายความว่าโทรศัพท์นั้นอยู่ในพื้นที่นั้นเสมอไป แต่อาจอยู่ในพื้นที่อื่น ๆ ที่เซลล์ไซต์นั้นครอบคลุม
• การระบุผู้ใช้งาน
  การวิเคราะห์เซลล์ไซต์จะระบุตำแหน่งของโทรศัพท์เท่านั้น ไม่ได้ระบุตัวตนของผู้ใช้งาน ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีหลักฐานอื่น ๆ เพื่อยืนยันว่าโทรศัพท์นั้นเป็นของผู้ต้องสงสัยจริง

ประเภทของการสำรวจ RF

• การสำรวจเฉพาะจุด (Spot/Location Surveys)
  ใช้เพื่อตรวจสอบว่าเซลล์ไซต์ใดให้บริการในสถานที่ที่สนใจ เช่น ที่เกิดเหตุหรือที่อยู่ของผู้ต้องสงสัย
• การสำรวจครอบคลุมทุกเครือข่าย (All-Network Profiles)
  เป็นการสำรวจทุกเครือข่ายและเทคโนโลยีในพื้นที่ เพื่อรวบรวมข้อมูลที่ครอบคลุม
• การสำรวจพื้นที่ครอบคลุม (Cell Coverage Surveys)
  ใช้เพื่อกำหนดขอบเขตพื้นที่ที่เซลล์ไซต์ให้บริการ
• การสำรวจตามเส้นทาง (Route Profile Surveys)
  ใช้เพื่อตรวจสอบเซลล์ไซต์ที่โทรศัพท์เลือกใช้ตามเส้นทางที่กำหนด

การวิเคราะห์เซลล์ไซต์ในรูปแบบรายงาน

• รายงานฉบับเต็ม (Full Cell Site Report)
  เป็นรายงานที่ละเอียดและครอบคลุมข้อมูลทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์
• รายงานสรุป (Streamlined Forensic Report)
  เป็นรายงานที่กระชับและสรุปประเด็นสำคัญของการวิเคราะห์
• ตารางสรุปการโทร (Call Schedules)
  เป็นตารางที่รวบรวมข้อมูลการโทรจากโทรศัพท์เป้าหมายในรูปแบบที่เข้าใจง่าย
• แผนที่แสดงตำแหน่งเซลล์ไซต์ (Cell Site Maps)
  เป็นแผนที่ที่แสดงตำแหน่งของเซลล์ไซต์และพื้นที่ที่ครอบคลุม

ข้อควรระวังในการวิเคราะห์เซลล์ไซต์

• ความไม่แน่นอน
  การวิเคราะห์เซลล์ไซต์มีความไม่แน่นอนในการระบุตำแหน่งที่แน่นอนของโทรศัพท์
• ความลำเอียง
  ผู้ทำการวิเคราะห์ควรระวังความลำเอียงที่อาจเกิดขึ้น เช่น ความลำเอียงในการสนับสนุนข้อกล่าวหาของฝ่ายโจทก์
• การตีความที่ผิด
  การตีความผลการวิเคราะห์เซลล์ไซต์ผิดพลาดอาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้

การวิเคราะห์เซลล์ไซต์เป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ในการสืบสวนคดีอาญา แต่ก็มีข้อจำกัดที่ควรพิจารณาอย่างรอบคอบ ควรใช้ร่วมกับหลักฐานอื่น ๆ เพื่อให้ได้ผลสรุปที่น่าเชื่อถือ

สรุปการวิเคราะห์ตำแหน่งโทรศัพท์มือถือ

เป็นวิธีระบุตำแหน่งมือถือจากการใช้งาน โดยดูจาก

• ประวัติการใช้เสาสัญญาณ
• ตำแหน่งและทิศทางของเสา
• การวัดสัญญาณในพื้นที่จริง

มีข้อจำกัดสำคัญคือ

• ระบุตำแหน่งได้เพียงคร่าวๆ
• ไม่สามารถยืนยันตัวผู้ใช้
• ต้องใช้ร่วมกับหลักฐานอื่น

วิธีการทำงานหลักๆ คือ สำรวจสัญญาณในพื้นที่ จัดทำรายงานวิเคราะห์ และต้องระมัดระวังในการตีความผล เพื่อให้ได้ข้อมูลที่น่าเชื่อถือที่สุด

เทคนิคการสำรวจคลื่นวิทยุ (Forensic Radio Survey)

เทคนิคการสำรวจคลื่นวิทยุ (Forensic Radio Survey) เป็นกระบวนการที่ใช้ในการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับสัญญาณวิทยุจากเซลล์ไซต์ต่างๆ ในพื้นที่ที่สนใจ เพื่อสนับสนุนการวิเคราะห์เซลล์ไซต์ (Cell Site Analysis). การสำรวจนี้จะช่วยยืนยันหรือหักล้างสมมติฐานเกี่ยวกับการปรากฏตัวของโทรศัพท์มือถือในสถานที่และเวลาที่เกิดเหตุการณ์สำคัญ. โดยทั่วไปแล้ว การสำรวจคลื่นวิทยุจะทำเพื่อวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ ❤️📝

• เพื่อระบุชุดของเซลล์ที่ให้บริการหรือให้ความครอบคลุมในหรือบริเวณสถานที่หนึ่ง.
• เพื่อกำหนดขอบเขตการให้บริการของเซลล์ใดเซลล์หนึ่ง.
• เพื่อกำหนดความครอบคลุมการให้บริการของชุดเซลล์ตามเส้นทางที่กำหนด.

ประเภทของการสำรวจคลื่นวิทยุ (Forensic Radio Survey Types)

• การสำรวจเฉพาะจุด (Spot/Location Surveys)
  เป็นการสำรวจเพื่อเก็บรายละเอียดของเซลล์ที่ให้บริการและไม่ให้บริการในบริเวณใกล้เคียงสถานที่ที่กำหนด โดยทั่วไปจะเลือกสถานที่ที่เป็นที่เกิดเหตุ หรือสถานที่ที่ผู้ต้องสงสัยอาศัย ทำงาน หรืออ้างเป็นสถานที่อยู่. การสำรวจนี้มักใช้เพื่อตอบคำถามว่า “โทรศัพท์เป้าหมาย A สามารถอยู่ที่หรือใกล้กับสถานที่ B ในขณะที่โทร C ได้หรือไม่”.
  • การสำรวจเฉพาะจุดแบบคงที่ (Static Spot Surveys) อาจจำเป็นในบางกรณี เช่น เมื่อมีหลักฐานจากกล้องวงจรปิดว่าผู้ต้องสงสัยยืนอยู่ในจุดใดจุดหนึ่งและใช้โทรศัพท์.
  • การสำรวจบริเวณใกล้เคียง (Local Coverage Surveys) จะเป็นการสำรวจแบบเดินหรือขับรถในบริเวณรอบๆ สถานที่เป้าหมาย.
• การสำรวจครอบคลุมทุกเครือข่าย (All-Network Profiles)
  เป็นการสำรวจที่ครอบคลุมทุกเครือข่ายและเทคโนโลยี ณ จุดหรือสถานที่หนึ่ง. การสำรวจนี้มีประโยชน์ในการรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับสถานะของแต่ละเครือข่าย ณ เวลาที่เกิดเหตุ.
• การสำรวจพื้นที่ครอบคลุม (Cell Coverage Surveys)
  เป็นการสำรวจเพื่อกำหนดขอบเขตพื้นที่ให้บริการของเซลล์ใดเซลล์หนึ่ง. โดยจะมีการขับรถไปตามบริเวณต่างๆ เพื่อบันทึกข้อมูลของเซลล์.
• การสำรวจตามเส้นทาง (Route Profile Surveys)
  เป็นการสำรวจเพื่อแสดงลำดับของเซลล์ที่ให้บริการตามเส้นทางที่กำหนด. โดยมักใช้เพื่อตอบคำถามว่า “การโทร A โดยใช้เซลล์ B สามารถทำได้โดยโทรศัพท์เป้าหมาย C ตามเส้นทางนี้หรือไม่”.

เทคนิคเพิ่มเติมในการสำรวจ (Additional Survey Techniques)

• การสำรวจโดยใช้อุปกรณ์หลายเครื่อง (Surveying using Multiple Devices)
  เนื่องจากอุปกรณ์รับสัญญาณวิทยุแต่ละเครื่องมีความคลาดเคลื่อนในการวัด การใช้อุปกรณ์หลายเครื่องในการสำรวจจะช่วยให้ได้ข้อมูลที่ครอบคลุมมากขึ้น
• โปรโตคอลการโทรทดสอบ (Test Call Protocols)
  การโทรทดสอบจะช่วยให้ทราบว่าเซลล์ใดถูกเลือกใช้ในการเชื่อมต่อเครือข่าย
• การล็อกไฟล์และการสแกนช่องสัญญาณ (Lock Files and Channel Scans)
  ใช้เพื่อตรวจสอบรายละเอียดของเซลล์ที่ตรวจพบ รวมถึงเซลล์ที่ไม่ให้บริการ
• การทดสอบวงโคจร (Orbit Tests)
  ใช้เพื่อกำหนดทิศทางที่แท้จริงของเสาอากาศของแต่ละเซลล์.
• การล็อกแบนด์ (Band Locks): ใช้เพื่อทำการสำรวจเฉพาะแบนด์ความถี่ที่ต้องการ

โหมดการสำรวจ (Survey Modes)

• โหมดพัก (Idle Mode)
  เป็นโหมดที่โทรศัพท์ไม่ได้เชื่อมต่อกับเครือข่าย แต่ยังคงรับสัญญาณและเลือกเซลล์ที่เหมาะสม. การสำรวจในโหมดนี้สะท้อนสถานะของโทรศัพท์ส่วนใหญ่ในเวลาปกติ.
• โหมดเชื่อมต่อ (Connected Mode)
  เป็นโหมดที่โทรศัพท์กำลังเชื่อมต่อกับเครือข่าย เช่น ในขณะที่มีการโทรออกหรือรับสาย.

การเตรียมการสำรวจ (Survey Preparation)

• ข้อมูลจำเพาะของการสำรวจ (Survey Specifications)
  ผู้สำรวจควรทราบว่าเซลล์ใดที่คาดว่าจะตรวจพบในแต่ละสถานที่หรือเส้นทาง ข้อมูลนี้ได้จากบันทึกการโทรของโทรศัพท์เป้าหมาย.
• การเตรียมอุปกรณ์สำรวจ (Preparing Survey Devices)
  ผู้สำรวจต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าอุปกรณ์ทำงานได้อย่างถูกต้อง และมีการตั้งค่าที่เหมาะสม.
• ความปลอดภัยในการสำรวจ (Survey Safety)
  การสำรวจอาจมีความเสี่ยง ดังนั้นจึงควรระมัดระวังเรื่องความปลอดภัย.

การตรวจสอบและยืนยันผลการสำรวจ (Survey Results: Checking and Confirmation)

• ผู้สำรวจควรตรวจสอบผลการสำรวจกับรายการเซลล์เป้าหมาย หากตรวจพบเซลล์ทั้งหมดในรายการ แสดงว่าการสำรวจนั้นประสบความสำเร็จ.
• หากตรวจไม่พบเซลล์บางเซลล์ ผู้สำรวจอาจใช้เทคนิคการล็อกช่องสัญญาณหรือเซลล์เพื่อดูว่าเซลล์นั้นยังคงใช้งานอยู่หรือไม่.

การบันทึกและจัดเก็บข้อมูล (Storage of Survey Data)

• ควรบันทึกและจัดเก็บข้อมูลการสำรวจอย่างเป็นระบบ เพื่อให้สามารถนำมาใช้เป็นหลักฐานในชั้นศาลได้.
• ข้อมูลการสำรวจยังสามารถนำมาใช้เพื่อสร้างฐานข้อมูลประวัติการสำรวจ ซึ่งมีประโยชน์ในการตรวจสอบความเปลี่ยนแปลงของเครือข่าย.

อุปกรณ์สำรวจ (Survey Equipment) 

อุปกรณ์ที่ใช้ในการสำรวจคลื่นวิทยุมีหลายประเภท แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก

• อุปกรณ์จำลองโทรศัพท์ (Phone Emulators)
  เป็นอุปกรณ์ที่ทำงานเหมือนโทรศัพท์มือถือทั่วไป มี SIM card สามารถโทรออกและรับสายได้. ตัวอย่างอุปกรณ์เช่น CSurv, NEMO Handy และ TEMS Pocket.
• เครื่องสแกน (Scanners/SDRs)
  เป็นอุปกรณ์ที่สามารถสแกนคลื่นความถี่ได้หลากหลายและตรวจจับเซลล์ต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว แต่ไม่สามารถเชื่อมต่อกับเครือข่ายได้. ตัวอย่างอุปกรณ์เช่น QRC ICS และ Gladiator GAR.

ข้อควรพิจารณาเพิ่มเติม

• ผลการสำรวจคลื่นวิทยุเป็นการเก็บตัวอย่าง ณ เวลาที่ทำการสำรวจ ไม่สามารถรับประกันได้ว่าสภาพคลื่นวิทยุในอดีตจะเป็นเช่นเดียวกัน. ดังนั้น ควรทำการสำรวจให้เร็วที่สุดหลังจากเกิดเหตุการณ์.
• การสำรวจในพื้นที่ที่มีสัญญาณอ่อน อาจทำให้พบเซลล์ที่ให้บริการหลายเซลล์ ซึ่งอาจตีความผิดได้ว่าพื้นที่นั้นมีสัญญาณดี.
• ควรใช้ข้อมูลการสำรวจคลื่นวิทยุร่วมกับข้อมูล CDR ในการวิเคราะห์เพื่อความถูกต้อง.

การสำรวจคลื่นวิทยุเป็นเครื่องมือสำคัญในการสนับสนุนการวิเคราะห์เซลล์ไซต์ โดยให้ข้อมูลที่จำเป็นในการยืนยันหรือหักล้างสมมติฐานเกี่ยวกับตำแหน่งที่ตั้งของโทรศัพท์มือถือ การสำรวจนี้มีหลายประเภทและเทคนิค ซึ่งควรเลือกใช้ให้เหมาะสมกับวัตถุประสงค์ของการสืบสวน

สรุปการสำรวจสัญญาณมือถือ

คือการเก็บข้อมูลจากเสาสัญญาณเพื่อยืนยันตำแหน่งของมือถือ โดยมีจุดประสงค์

• ตรวจสอบว่าเสาไหนให้บริการในพื้นที่
• วัดระยะครอบคลุมของแต่ละเสา
• ดูการใช้เสาตามเส้นทาง

วิธีการสำรวจทำได้หลายรูปแบบ

• สำรวจจุดเดียว (ที่เกิดเหตุ/บ้านผู้ต้องสงสัย)
• สำรวจทุกเครือข่าย
• สำรวจพื้นที่ให้บริการ
• สำรวจตามเส้นทาง

ใช้อุปกรณ์ 2 ประเภท

• เครื่องจำลองมือถือ
• เครื่องสแกนสัญญาณ

ข้อสำคัญ ต้องสำรวจเร็วที่สุดหลังเกิดเหตุ และใช้ข้อมูลจากหลายแหล่งเพื่อความแม่นยำ