ฟังก์ชันการวิเคราะห์เครือข่ายทางสังคมและวิธีใช้งานใน Analyst’s Notebook แบบเข้าใจง่าย

วิธีเริ่มต้นทำการวิเคราะห์

เริ่มต้นง่ายๆ แค่เลือกแท็บ “Social Network Analysis” ในบานหน้าต่างงาน (Task Pane)

หน้าตัวเลือก (Options Page)

การตั้งค่าการวิเคราะห์ทำได้ดังนี้

1. เลือกแท็บ “Options” เพื่อเปิดหน้าตัวเลือก
2. เลือกค่าความเป็นศูนย์กลางที่ต้องการใช้
   • เลือกแบบเดียวหรือหลายแบบก็ได้
   • เลือกว่าจะคำนึงถึงทิศทางการเชื่อมโยงหรือไม่
3. ตัวเลือก “Enhanced Analysis” ช่วยจัดการกับ
   • แผนภูมิที่มีหลายเครือข่ายแยกกัน
   • การเชื่อมโยงแบบมีทิศทางที่ทำให้บางหน่วยติดต่อกันไม่ได้
4. ตัวเลือก “Normalize Results”
   • เปิด: แสดงผลเป็นเปอร์เซ็นต์ (ง่ายต่อการเปรียบเทียบ)
   • ปิด: แสดงผลเป็นตัวเลขดิบ
   • แนะนำให้เปิดไว้ เพื่อเปรียบเทียบข้อมูลระหว่างเครือข่ายต่างๆ ได้ง่าย

การดำเนินการเมื่อเสร็จสิ้น (Actions on Completion)

สิ่งที่ทำได้หลังคำนวณเสร็จ

หลังจากคำนวณการวิเคราะห์เครือข่ายทางสังคมเสร็จแล้ว คุณมีตัวเลือกในการแสดงผลดังนี้

1. แสดงผลลัพธ์บนแผนภูมิ
   • เลือก “Show Results on Chart”
   • ผลการวิเคราะห์จะแสดงบนแผนภูมิทันที
2. ใช้การจัดรูปแบบแบบมีเงื่อนไข
   • เลือก “Apply Conditional Formatting”
   • เลือกกฎการจัดรูปแบบจากรายการแบบเลื่อนลง
   • ช่วยเน้นข้อมูลสำคัญ เช่น
     • ขยายขนาดไอคอนคนสำคัญให้ใหญ่ขึ้น
     • ใส่สีให้ไอคอนตามค่าความเป็นศูนย์กลาง
     • ทำให้เห็นโครงสร้างเครือข่ายและคนสำคัญได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

หน้าการถ่วงน้ำหนัก (Weightings Page)

การถ่วงน้ำหนักในการวิเคราะห์

การวิเคราะห์เครือข่ายทางสังคมจะดีขึ้นเมื่อมีการใช้น้ำหนักที่แตกต่างกันสำหรับความสัมพันธ์แต่ละแบบ ใน Analyst’s Notebook คุณสามารถกำหนดน้ำหนักได้สองวิธี

• กำหนดเองในแต่ละแผนภูมิ
• ใช้ไฟล์น้ำหนักที่เตรียมไว้ล่วงหน้า

วิธีใช้งานการถ่วงน้ำหนัก

1. เปิดใช้โดยเลือก “Use Link Weightings” ในหน้าตัวเลือก
2. จากนั้นเลือกวิธีกำหนดน้ำหนัก
   • กำหนดเอง: เลือกเส้นเชื่อม แล้วใช้ “Manually Set Value” เพื่อป้อนค่าน้ำหนัก
   • ใช้ค่าที่มีอยู่: เลือกแอตทริบิวต์ตัวเลขที่มีอยู่แล้วในข้อมูล
   • ใช้ไฟล์: เลือก “From a Weightings File” แล้วเลือก “Create a New File” หรือ “Select a File”
3. แสดงน้ำหนักบนแผนภูมิ
   • เลือก “Show Weightings on chart” เพื่อให้เห็นว่าแต่ละความสัมพันธ์มีน้ำหนักเท่าไร

การใช้น้ำหนักช่วยให้คุณเห็นความสำคัญที่แตกต่างกันของความสัมพันธ์แต่ละแบบ ทำให้การวิเคราะห์เครือข่ายตรงกับความเป็นจริงมากขึ้น

The Results Page หน้าผลลัพธ์

เพื่อคำนวณและวิเคราะห์ผลลัพธ์การวิเคราะห์เครือข่ายทางสังคมของคุณ ให้เลือกแท็บ Results (ผลลัพธ์) เพื่อแสดงหน้าผลลัพธ์

การคำนวณผลลัพธ์ (Calculating Results) แบบเข้าใจง่าย

วิธีเริ่มการคำนวณ

เริ่มการวิเคราะห์เครือข่ายทางสังคมได้ง่ายๆ โดยคลิกปุ่ม “Calculate” (คำนวณ)

การแสดงผลลัพธ์

เมื่อคำนวณเสร็จ

• ผลลัพธ์จะแสดงโดยอัตโนมัติในตารางผลลัพธ์
• ผลของ “คน” และ “การเชื่อมโยง” จะแสดงในตารางแยกกัน
• โปรแกรมจะแสดงตารางผลลัพธ์ของ “คน” เป็นค่าเริ่มต้น

การจัดการผลลัพธ์

คุณสามารถจัดเรียงข้อมูลได้โดย

• คลิกที่หัวข้อคอลัมน์ใดก็ได้ที่ต้องการจัดเรียง
• เช่น คลิกที่คอลัมน์ “Betweenness” เพื่อเรียงลำดับจากมากไปน้อย

ผลลัพธ์จะแสดงในรูปแบบรายการที่เข้าใจง่าย ให้คุณเห็นว่าใครมีค่าความเป็นศูนย์กลางสูงที่สุดในแต่ละประเภท

บานหน้าต่างการดำเนินการ (Actions Panel)

ตัวเลือกหลังสร้างผลลัพธ์เสร็จแล้ว

หลังจากคำนวณเสร็จ คุณมีตัวเลือกหลายอย่างในการจัดการกับผลลัพธ์

1. แสดงผลบนแผนภูมิ
   • เลือก “Show Results on Chart”
   • ผลลัพธ์จะปรากฏบนแผนภูมิเครือข่ายของคุณ
2. ดูเฉพาะข้อมูลสำคัญ
   • เลือก “Select Top Five” เพื่อไฮไลต์เฉพาะ 5 อันดับแรก
   • เลือก “Hide Unselected items” เพื่อซ่อนข้อมูลที่ไม่ได้เลือก
   • ช่วยให้เห็นเฉพาะคนสำคัญในเครือข่าย
3. นำข้อมูลไปใช้ที่อื่น
   • เลือก “Copy Results Table” เพื่อคัดลอกตารางผลลัพธ์
   • นำไปวางในโปรแกรมอื่นได้ เช่น Microsoft Word หรือ Excel
   • สะดวกสำหรับการทำรายงานหรือวิเคราะห์เพิ่มเติม

SNA Glossary: คำศัพท์การวิเคราะห์เครือข่ายทางสังคม

หน่วย (Entity)

ไอคอนที่แทนคนหรือสิ่งในเครือข่าย มีป้ายชื่อกำกับ

ความเป็นศูนย์กลางแบบระหว่าง (Betweenness)

วัดว่ามีเส้นทางสั้นที่สุดกี่เส้นที่ผ่านคนๆ นั้น

• คนที่มีค่านี้สูง = เป็น “สะพาน” สำคัญในเครือข่าย
• คนที่มีค่านี้ต่ำ = แทบไม่มีใครต้องผ่านเขาเพื่อติดต่อคนอื่น

ถ้าเลือก “ใช้ทิศทางการเชื่อมโยง” ลูกศรจะกำหนดว่าเส้นทางใดนับได้

หมายเหตุ: ไม่มีการแยกคอลัมน์ขาเข้า/ขาออก เพราะเส้นทางยังคงเป็นเส้นทางเดิมไม่ว่าจะกลับทิศลูกศรอย่างไร

ความเป็นศูนย์กลางแบบใกล้ชิด (Closeness)

วัดว่าคนนั้นอยู่ใกล้คนอื่นๆ ในเครือข่ายแค่ไหน

• คนที่มีค่านี้สูง = เข้าถึงคนอื่นในเครือข่ายได้เร็ว

ถ้าเลือก “ใช้ทิศทางการเชื่อมโยง” จะมีสองคอลัมน์:

• Closeness (In): วัดความใกล้ชิดจากเส้นทางขาเข้า (คนอื่นติดต่อเราได้เร็วแค่ไหน)
• Closeness (Out): วัดความใกล้ชิดจากเส้นทางขาออก (เราติดต่อคนอื่นได้เร็วแค่ไหน)

ความเป็นศูนย์กลางแบบระดับ (Degree)

นับจำนวนการเชื่อมต่อที่คนนั้นมีกับคนอื่น

ถ้าเลือก “ใช้ทิศทางการเชื่อมโยง” จะมีสองคอลัมน์:

• Degree (In): จำนวนการเชื่อมโยงที่เข้ามาหาเรา
• Degree (Out): จำนวนการเชื่อมโยงที่ออกจากเราไปหาคนอื่น

หมายเหตุเรื่องน้ำหนัก:

• การเชื่อมโยงที่มีน้ำหนัก 4 = สำคัญกว่าการเชื่อมโยงไม่มีน้ำหนัก 4 เท่า
• ตัวอย่าง: คนที่มีการเชื่อมโยง 2 เส้น (หนึ่งเส้นไม่มีน้ำหนัก และอีกเส้นมีน้ำหนัก 4) จะมีค่า Degree = 5

ความเป็นศูนย์กลางแบบไอเกนเวกเตอร์ (Eigenvector)

วัดว่าคนนั้นเชื่อมต่อกับคนสำคัญในเครือข่ายมากแค่ไหน

• คนที่มีค่านี้สูง = รู้จักคนสำคัญในเครือข่ายมาก

ถ้าเลือก “ใช้ทิศทางการเชื่อมโยง” จะมีสองคอลัมน์:

• Authority (In): วัดการเชื่อมต่อจากเส้นทางขาเข้า (คนสำคัญติดต่อเรามาก)
• Hub (Out): วัดการเชื่อมต่อจากเส้นทางขาออก (เราติดต่อคนสำคัญมาก)

การถ่วงน้ำหนักมีผล: เส้นเชื่อมที่มีน้ำหนัก 3 จะสำคัญกว่าเส้นเชื่อมไม่มีน้ำหนัก 3 เท่า

การเชื่อมโยง (Link)

เส้นที่เชื่อมระหว่างหน่วย แสดงในรูปแบบ: ชื่อหน่วย A → ชื่อการเชื่อมโยง → ชื่อหน่วย B

ความเป็นศูนย์กลางแบบระหว่างของการเชื่อมโยง (Link Betweenness)

วัดว่ามีเส้นทางสั้นที่สุดกี่เส้นที่ผ่านเส้นเชื่อมนั้น

• เส้นเชื่อมที่มีค่านี้สูง = เป็นเส้นทางสำคัญที่ข้อมูลต้องผ่าน

การถ่วงน้ำหนัก (Weighting)

ค่าที่กำหนดให้แต่ละเส้นเชื่อม เพื่อแสดงความสำคัญหรือความแข็งแกร่งของความสัมพันธ์

👉Reference – ข้อมูลทั้งหมดในบทความนี้ มาจากคู่มือ Analyst’s Notebook : Social Network Analysis